Ledokol reklama agentligi o’zbek media bozori tahlili va uning transformatsiyasi haqida material e’lon qildi.
Mediabozor
TV-reklama hali ham investitsiya va kirib borish nuqtai nazaridan O‘zbekistondagi 1-raqamli ommaviy axborot vositasi bo‘lib qolmoqda. Tezkor qamrov (mamlakat bo‘ylab 30 milliondan ortiq teletomoshabin) va kengayib boruvchi inventar imkoniyatlari respublika miqyosida keng tarqalgan yirik brendlarni o‘ziga jalb etmoqda. TV asosiy media bo‘lgan asosiy toifalar FMCG va farmatsevtika bo‘lib qolayotgan bir paytda, TV va raqamli mahsulotlarning (masalan, fintex, e-com, oziq-ovqat yetkazib berish va boshqalar) tobora ko‘payib borayotganini ta’kidlash lozim.
Digital — ko‘p sonli performance marketing kampaniyalari, shuningdek, ko‘plab yirik TV-yetakchilarining byudjetlarini qayta taqsimlash orqali eng tez rivojlanayotgan media kanali bo’lib, shu tariqa, media Toshkent va bir nechta yirik shaharlar auditoriyasi uchun yetakchiga aylanmoqda. Digital reklama beruvchilarining asosiy toifalari orasida Banking & Finance, ko‘chmas mulk va avtosanoat, e-com ajralib turadi.
Bunda, biz tashqi reklamadan tobora ko‘proq foydalanishni ko‘rmoqdamiz, bu kichik va o‘rta biznes reklama beruvchilari uchun eng yaxshi yechim bo‘lib, yirik shaharlarda yuqori qamrovni ta’minlaydi. Media kanalga sarmoyalar o‘sishining asosiy katalizatorlari hududlarda inventarning tobora kengayishi, joylashtirish sohasidagi qonunchilikning shakllanishi hamda bozor ma’lumotlari o‘lchovchisining paydo bo‘lishi hisoblanadi.
Toifali trendlar
2024-yilda ichimliklar toifasi, asosan, yirik IBT (Pepsi, Mirinda, Adrenaline va boshqalar) va Coca-Cola xoldinglarini joylashtirish hisobiga, shuningdek, Chernogolovka, Borjomi, Family Group (Rio, Flavis va boshqalar) va RG Brands (Dada sharbatlari, Asu suvi va boshqalar) kabi o‘yinchilar hisobiga yetakchilik qildi. Odatda, ushbu toifadagi asosiy byudjet TV reklamasiga to‘g‘ri keladi, ammo Family Group OOH/Digital aralashmasiga, Cola va Pepsi esa shuningdek, BTL-faollik va ivent-marketingga ham ko‘proq e’tibor qaratdi.
2023-yil boshidagi biroz sustlashuvdan so‘ng, farmatsevtika brendlari 2024-yilda ommaviy axborot vositalariga faol sarmoya kiritishda davom etib, TV yetakchiligini qaytarib oldi — farmatsevtik kompaniyalari TVga ichimliklarga qaraganda ~1,5 million dollar ko‘proq mablag‘ sarfladi. Farmatsevtika kompaniyalari TVdan ham respublika miqyosida tezkor qamrab olish, ham ishonchni oshirish uchun foydalanadilar — bu dori vositalari uchun nihoyatda muhim ko‘rsatkichdir.
Bunda, eng katta o‘sish — “Xizmatlar” toifasida bo‘lib, unga banklar, fintex, marketpleyslar, yetkazib berish xizmatlari, mobil aloqa va boshqa, ko‘pincha ekotizimli raqamli mahsulotlar kiradi; bu yerdagi eng yirik reklama beruvchilar — Uzum, Humans, Yandex, TBC Bank/Payme. Ushbu toifadagi brendlarning media spliti, kutilganidek, raqamli yo‘naltirilgan, ammo TV-reklamasiga sarmoya kiritishning deyarli ikki baravar o‘sishiga olib keladi, bu asosan aholining o‘sib borayotgan raqamlashuvi bilan bog‘liq bo‘lib, ko‘plab raqamli mahsulotlarni ommaviy va televizorda joylashtirish uchun mos qiladi.
TV-reklama
Kantar TNS Uzbekistan ma’lumotlariga ko‘ra, TV-reklamaning o‘rtacha kunlik qamrovi hali ham O‘zbekiston banking auditoriyasining yarmidan ko‘pini tashkil etadi. 2024-yilda TV-inventari xilma-xillashib, reklama imkoniyatlari kengaydi. Ko‘p sonli yuqori reytingli seriallar va xorijiy franshizalar ham to‘g‘ridan-to‘g‘ri reklama, ham homiylikning yuqori reytingini ta’minlaydi.
Brendlar ko‘pincha homiylikdan turli maqsadlarda foydalanishni boshladilar: brend imidjini ta’kidlash uchun mahalliy qimmat integratsiyalar/product placement yoki qamrovni oshirish va kontakt chastotasini oshirish uchun arzon qisqa 5 soniyalik qo‘shimchalar.
Shunday qilib, TV respublika miqyosida keng qamrovga ega bo‘lish uchun eng mos ommaviy axborot vositasi bo‘lib qolmoqda. Turli qiymatdagi formatlarni taklif etgan holda, TV yirik brendlar uchun ham, o‘rta biznes uchun ham samarali kanal hisoblanadi.
Digital-reklama
O‘zbekistonda digital-reklama ulkan salohiyatga egadir — raqamli xizmatlar auditoriyasi yildan-yilga tobora o‘sib bormoqda (yanada ko‘proq odamlar marketpleyslar, raqamli banklar, taksi xizmatlaridan foydalanmoqda — jami 20 milliondan ortiq), raqamli video kontent, ijtimoiy tarmoqlar va boshqa onlayn-xizmatlardan foydalanish soni ko‘payib bormoqda.
Reklama imkoniyatlari ham bir joyda turib qolmayapti: kontekst-media tarmoqlar va dasturchilar ham media, ham performance-kampaniyalari uchun keng ko‘lamli vositalar va formatlarni taklif qiladi. Bu yerda, o‘tgan yillardagi kabi, Google Display Network reklama tarmog‘i yetakchilik qilmoqda (12 mln oylik auditoriyaga ega), biroq eng katta o‘sish mahalliy bozorga muvaffaqiyatli moslashayotgan Yandex reklama tarmog‘i (11 mln oylik auditoriyaga ega) tomonidan kuzatilmoqda. Videoreklama uchun samarali setka ko‘rinishidagi klassik reklama inventari va bannerli reklama uchun ko‘p sonli saytlar (shu jumladan, o‘zbek tilidagi) dan tashqari, Yandex O‘zbekistonda ommalashib borayotgan ekotizim doirasida bir qator qiziqarli formatlarni, xususan, Yandex Go va Yandex Xaritalar ilovalari ichidagi reklamalarni taklif etadi.
Eng ommabop messenjer — Telegram’da ham yangi imkoniyatlar ochilmoqda: kanallardagi klassik joylashtirmalardan tashqari, reklama beruvchilar reklama narxining pasayishi tufayli Telegram Ads’dan faolroq foydalana boshladilar — bu yil targ‘ibotning ushbu vositasiga alohida e’tibor qaratmoq lozim.
Biroq, nozik jihatlar ham bor: YouTube monetizatsiyasi va bozor monitoringi yo‘qligi reklama beruvchilarni media kanaliga sarmoya kiritishda sezilarli darajada cheklaydi, shuning uchun hozirgi voqelikda raqamli reklama TV-reklama kabi samarali narxda yuqori qamrovni ta’minlay olmaydi.
Tashqi reklama
2024-yilda tashqi reklama bozori ham o‘sdi. Bu asosan TV-reklamadan tushadigan byudjet ulushini qayta taqsimlash, shuningdek, mavqeini mustahkamlan olgan o‘rta biznes (birinchi navbatda, Toshkentda) sonining ko‘payishi hisobiga yuz berdi.
2023-yilning 3-choragidan boshlab Toshkentda tashqi reklama monitoringi joriy etila boshlandi — endi agentliklar va mijozlar toifalar faolligini kuzatish hamda asosiy o‘yinchilarning ovoz berish ulushi va prognoz xarajatlarini baholash imkoniyatiga ega bo‘ldi. Bugungi kunda toifalar kesimi bo‘yicha 2024-yil uchun joylashtirish holati mavjud (kichik xatolik hisobga olingan holda 90% dan ortiq joylashtirish bazasi to‘plangan). Yaqin bir necha oy ichida Toshkent shahrida LED-ekranlarda joylashtiriladigan barcha ijodiy ishlanmalarga ega kutubxonani joriy etish rejalashtirilgan.
Mintaqalar faol o‘sib bormoqda — Samarqand, Namangan, Andijon, Farg‘ona va Buxoro kabi shaharlarda LED-ekranlar oyiga auditoriyaning yarmidan ko‘pini qamrab olmoqda. Shuningdek, demontaj qilingan bilbordlar o‘rniga kelgan shunga o‘xshash statik formatlarga, jumladan, transport, metro va boshqa joylardagi reklamalarga sarmoyalarning o‘sishi kuzatilmoqda. Mavjud jiddiy to‘siqlarning ko‘pligiga qaramay, bozorning shakllanayotgan yetukligi haqida gapirish mumkin. Xususan, reklama vaqtining 100% monitoringi va hududlarda joylashtirilishi ustidan reglamentlangan nazoratning yo‘qligi. Hozircha bu muammolarni hal qilish asosan agentliklar zimmasiga tushmoqda — 2024-yilda Ledokol Group butun O‘zbekiston bo‘ylab o‘z nazorat tizimini ishga tushirdi.
Shuningdek, ta’kidlash joizki, tashqi reklama bozori asta-sekin tartibga solina boshlandi, operatorlar va davlat o‘rtasidagi munosabatlar esa faol ravishda huquqiy o‘zanga o‘tmoqda — konstruksiyalarning aksariyati pasport oldi va hozirda barcha reklama konstruksiyalarini raqamlashtirish jarayoni davom etmoqda. Media-kanalning o‘sishi Toshkentdagi inventar sifatining oshishi va operatorlarning O‘zbekiston mintaqalariga geografik kengayishi hisobiga davom etadi.
2025-yilda nimalarga e’tibor qaratish kerak
- TVning yosharishi — kanallar yosh auditoriyaga yo‘naltirilgan kontentning xilma-xilligi ustida ishlamoqda: qiziqarli franshizalar, seriallar paydo bo‘lmoqda, shuningdek, ham ko‘ngilochar kontent, ham dolzarb yangiliklarni taqdim etadigan yangi Makon kanalini ishga tushirish rejalashtirilmoqda.
- Digital’dagi katta raqobat — internetga sarmoyalarning o‘sishi mavjud inventarga nomutanosib bo‘lishi mumkin — biz hozirdan brendlar sonining ko‘pligi stavkalarning o‘sishiga va natijada byudjetlarning o‘sishiga qanday ta’sir qilishini ko‘rib turibmiz. Bunday sharoitda aloqa chastotasi optimizatori sifatida Kun.uz, Uznews.uz, Daryo.uz kabi mahalliy platformalarni jalb qilish muhim.
- Fintexning yanada o‘sishi va gipotetik lonch betting — raqamli mahsulotlar ham oflayn ham onlayn mediaga sarmoya kiritishda davom etadi: marketpleyslar, banklar va yetkazib berish xizmatlari o‘rtasida raqobat kuchayadi. Bukmekerlik idoralarini bosqichma-bosqich qonuniylashtirish ham media landshaftga, ayniqsa Digital-muhitga katta ta’sir ko‘rsatadi.
- Integratsiyalashgan yondashuv — katta reklama shovqini va xatti-harakatlar xilma-xilligi oshgan sharoitda integratsiyalashgan kampaniyalar eng samarali yechimga aylanadi. Tobora ko‘proq brendlar yirik media-nashrlardan tortib mahalliy promoaksiyalargacha bo‘lgan har bir vositaga aniq rol ajratilgan keng qamrovli omnikanal strategiyalarning ahamiyatini anglab yetmoqdalar.
“Yildan yilga O‘zbekistonda reklama bozori tobora yetuk, texnologik va yangi chorlovlarga moslashuvchan bo‘lib borayotganini guvohi bo’lmoqdamiz. Marketologlar yangi yondashuvlar va formatlarni sinab ko‘rmoqdalar, o‘z qarorlarida dadilroq bo‘lmoqdalar va samaradorlikni birinchi o‘ringa qo‘ymoqdalar. Bu yil Ledokol Group agentligi 17 yoshga to‘ldi — bu ortga nazar tashlash va barchamiz naqadar oldinga sari ildamlaganimizni ko‘rish uchun yaxshi sababdir. O’tgan yillar davomida bozor ulkan yo‘lni bosib o‘tdi va biz avval boshidanoq uning bir qismi bo‘lganimizdan faxrlanamiz”, – deya ta’kidladi Ledokol Group rahbari Dilshod Muzaffarov.
