Eduard Luiz Bernays (1891-1995) — “PR otasi” — zamonaviy marketing va jamoatchilik bilan aloqalar (PR) sohasida katta rol o‘ynagan shaxsdir.

Uning o‘ziga xos uslublari va yondashuvlari hozirgi kunda ham marketing va PR mutaxassislari uchun ilhom manbai bo‘lib xizmat qilmoqda. Bernaysning faoliyati davomida amalga oshirilgan mashhur kampaniyalari zamonaviy PR amaliyotlarini shakllantirishga yordam berdi.

Bernaysning mashhur keyslaridan misollar
1. Lucky Strike tamaki kampaniyasi — “Erkinlik pochkalari” (Torches of Freedom)
1920-yillarda sigaret chekish ayollar orasida keng tarqalmagan edi. Tamaki kompaniyalari ayollarni chekishga jalb qilish maqsadida Bernaysni yollashdi.

Bernays ayollarni chekishga undash uchun “Erkinlik pochkalari” (Torches of Freedom) nomli kampaniyani tashkil qildi. U Nyu-York shahrida bo‘lib o‘tgan “Parij urushi” bayramida bir guruh ayollarni sigaret chekishga undadi va bu voqeani ommaviy axborot vositalarida keng yoritdi.

Bu kampaniya ayollarning sigaret chekishga maylini kuchaytirib, tamaki sotuvini keskin oshirib yubordi.

2. “Bekon va tuxumlar — sog‘lom nonushta”

Amerika Qo‘shma Shtatlaridagi tanlangan oziq-ovqat kompaniyalarining talabiga binoan, Bernays Amerikada nonushta odatlariga ta’sir ko‘rsatishni maqsad qildi. U shifokorlar bilan hamkorlikda tadqiqot o‘tkazib, nonushta qilish muhimligini ta’kidladi.

Shifokorlar “sog‘lom nonushta” sifatida bekon (dudlangan cho‘chqa go‘shti) va tuxum tavsiya qildilar. Bu kampaniya natijasida bacon va tuxum Amerika nonushtalarining ajralmas qismiga aylandi.

2. “Green Ball” kampaniyasi — go‘zallik standartlari
Lucky Strike tamaki kompaniyasi o‘z mahsulotini ommaviylashtirish uchun yangi strategiya izlayotgan edi. Bernays yashil rangni moda rangiga aylantirishni maqsad qildi. U moda dizaynerlari va PR mutaxassislar bilan ishlash orqali yashil rangni modaga aylantirdi.

Ushbu kampaniya natijasida yashil rang mashhur bo‘ldi va Lucky Strike sigaret qadoqlaridagi yashil rang o‘zining tan olinishi oshdi.

Bernaysning PR usullari va innovatsiyalari
Eduard Bernays PR sohasida bir qator innovatsion usullarni ishlab chiqqan. U psixologiya va sotsiologiya fanlaridan foydalanib, odamlarning fikrlash tarzi va xatti-harakatlarini o‘rganishga e’tibor qaratgan. Uning “Jamoatchilik fikrini kristallashtirish” (Crystallizing Public Opinion) kitobi PRning asosiy tamoyillarini tushuntiradi va u jamoatchilikni qanday boshqarish mumkinligini ko‘rsatadi.

Bernays shuningdek, “uchinchi tomon amaliyoti” (third party technique)ni ishlab chiqqan. Bu usulda u mustaqil shaxslar va tashkilotlar orqali mahsulot va xizmatlarni reklama qilgan. Bu usul mahsulotlarning ishonchliligini oshirishga yordam bergan.

Xulosa
Eduard Luiz Bernaysning innovatsiyalari va strategiyalari zamonaviy marketing hamda PRning ajralmas qismiga aylandi. Uning mashhur kampaniyalari marketing mutaxassislari uchun qimmatli darslar beradi. Bernaysning yondashuvi hozirgi kunda ham ommaviy axborot vositalari, reklama va PR sohasida keng qo‘llanilmoqda.

Izoh: PRga oid bu keyslar faqatgina tahlil uchun mo‘ljallangan bo‘lib, “Marketing bo‘limi” jamoasiushbu mahsulotlar iste’molini targ‘ib qilmaydi va chekish sog‘lik uchun xavfli ekanini eslatib o‘tadi..