So‘nggi o‘n yil ichida Apple va Amazon’dan boshlab, Google va WeChat’gacha yaratilgan ekotizmlarga bo‘lgan e’tibor kuchayib bormoqda. Bu kompaniyalarning barchasi o‘xshash modellarga amal qilgandek tuyulishi mumkin, ammo aslida platforma kompaniyalarining har xil turlari o‘rtasida muhim farqlar mavjud.
Pekinda joylashgan “Xiaomi Electronics” korporatsiyasi o‘rganib chiqilgan va sohaning boshqa yetakchilari bo‘yicha ikkinchi darajali tadqiqotlar o‘tkazilgan edi. Taqdiqot platformaning yaratilishi bo‘yicha uchta strategiyani aniqlash imkonini berdi: korporativ venchur kapitali (CVC), ekotizimlar va CVC elementlarini birlashtirgan yangi gibrid yondashuv.
C.V.C.
Кengayishning eng an’anaviy yondashuvi CVC yondashuvidir. CVC yo‘nalishida to‘g‘ridan-to‘g‘ri strategik yoki moliyaviy jihatdan o‘zini oqlashi kutilayotgan startaplarga sarmoya kiritadi. Misol uchun, Intel’ning venchur bo‘limi “Intel Capital” mahsulot va xizmatlari kompaniyaning asosiy faoliyatini to‘ldiradigan va kompyuter chiplariga bo‘lgan talabni oshiradigan startaplarga sarmoya kiritadi. Bunday strategik investitsiyalar bo‘lsa, investitsiya kompaniyasi ko‘pincha asosiy biznesining yanada sezilarli o‘sishi foydasiga startaplarning o‘zidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri moliyaviy daromaddan voz kechadi.
Boshqa kompaniyalar asosan CVC yo‘nalishiga moliyaviy yondashishga qiziqishadi, ular strategiyaga unchalik qiziqmaydi: birinchi navbatda, ular o‘z sarmoyalari moliyaviy jihatdan o‘zini oqlashini ta’minlashga intilishadi. Misol uchun, tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, “Oracle” kompaniyasi mustaqil venchur fondidan ko‘ra ko‘proq foyda keltirishi mumkin bo‘lgan startaplarga sarmoya kiritadi va shuning uchun katta daromadni kutadi.
Ekotizimlar
Ekotizim yo‘nalishi CVC’dan farqliroq, strategiyasi yirik kompaniya, qoida tariqasida, hamkorlik qilayotgan startaplardan kapital olmaydi. Buning o‘rniga, u o‘zining arxitekturasi, platformasi yoki asosiy resurslar to‘plami asosida mahsulotlarni quradigan va joylashtiradigan kichikroq, qo‘shimcha kompaniyalar tarmog‘ini yaratish uchun o‘z resurslari va texnologiyasidan foydalanadi.
Bunday ekotizimning eng yaxshi namunasi — “Apple” va uning “App Store” do‘koni. Ekotizim rahbari “Apple” ishlab chiquvchilarga ilovalarni yaratish va sotish uchun vositalarni taqdim etadi, biroq ishlab chiqaruvchi firmalar kompaniyaga tegishli emas va to‘liq operatsion mustaqillikni saqlab qoladi. Ekotizim ichida ushbu ishlab chiquvchilar o‘zlari va platforma uchun qiymat yaratishda avtonomiyani saqlab qolishadi. Ularni bunga investitsiyadan kelib chiqadigan majburiyatlar emas, balki bozor rag‘batlantiradi.
Xiaomi aralash modeli
Ko‘pgina zamonaviy platforma kompaniyalari ushbu ikki toifadan biriga kiradi. Ammo “Xiaomi” kabi yangi kompaniyalarning muvaffaqiyati uchunchi yo‘l borligini ham ko‘rsatadi. “Xiaomi” atigi 11 yil oldin tashkil etilgan va dastlab smartfonlar ishlab chiqargan, hozirda uning mobil platformasi butun dunyo bo‘ylab 300 milliondan ortiq IoT qurilmalarini qo‘llab-quvvatlaydi. Ular orasida 400 ta hamkor kompaniyalarning 2 ming xil qurilmalari bor. “Xiaomi” kompaniyasining top-menejerlari va ularning hamkorlari bilan platforma nima uchun tez o‘sganini tushunish uchun bir qator intervyular o‘tkazilgan va Xiaomi biznes modeli CVC va ekotizim strategiyalari elementlarini birlashtirgani aniqlangan.
Bir tomondan, “Xiaomi” oʻzini ekotizim sifatida koʻrsatishga ulgurgan, shunga muvofiq harakat qilishga intilgan: kompaniya oʻz platformasiga qoʻshilgan va oʻzining asosiy biznesini (smartfonlar ishlab chiqarish) qoʻshimcha mahsulot va xizmatlari bilan qoʻllab-quvvatlovchi bir necha yuzlab apparat va dasturiy taʼminot ishlab chiqaruvchilari bilan hamkorlik qiladi. Biroq, shu bilan birga, “Xiaomi” ham CVC biznesi ekani aniq: kompaniya o‘z sheriklariga sarmoya kiritadi, ularga minoritar ulush evaziga keng resurslardan (kapital, dizaynerlar, marketologlar, ta’minot zanjiri va boshqalar) foydalanish hamda mahsulotlarni ishlab chiqish, brendlash va sotishda ishtirok etish huquqi kabi imkoniyatlarni beradi.
Bu klassik ekotizim emas...
Ushbu aralash yondashuv shuni anglatadiki, “Xiaomi” ham CVC, ham ekotizimlarning ishlanmalaridan foydalanadi, ammo uning strategiyasi ikkala modeldan sof shaklda sezilarli darajada farq qiladi. Birinchidan, an’anaviy ekotizimlardan farqli o‘laroq, “Xiaomi” o‘z hamkorlarini faol va bevosita qo‘llab-quvvatlaydi. “Apple” yoki “Google” kabi kompaniyalar operatsion tizimlarni ishlab chiqadi va juda oddiy instrumentlardan foydalanadi, o‘z o‘rnida bu dasturchilarga o‘zlari yaratish va ilovalarni chiqarishga ruxsat beradi. Ammo “Xiaomi” o‘z portfelida yagona brending va umumiy sifat standartlarini o‘rnatmoqda.
Xiaomi top-menejerlaridan biri bu tizimni shunday tushuntirdi: “Startaplar bizning ekotizimimizda rivojlanayotgan barcha narsalar, xoh u onlayn yoki jismoniy do‘konlarda sotiladimi, umumiy dizayn uslubiga ega. Biz jahon darajasidagi sanoat dizaynerlari jamoasini yig‘dik. Ular bizning startaplarimiz bilan ishlaydi va ularga ‘Xiaomi’ imiji va standartlariga mos mahsulotlar yaratishda yordam beradi”.
Ushbu yondashuv mahsulotning bir-birini to‘ldirishini maksimal darajada oshiradi, bu butun ekotizimga foyda keltiradi, lekin ayni paytda “Xiaomi”ning asosiy brendi uchun katta xavf tug‘diradi. Hamkor kompaniyalar “Xiaomi” bilan chambarchas bog‘langan va buni hamma biladi, shuning uchun ularda mavjud bo‘lgan har qanday muammo (past mahsulot sifati, janjal va h.k.) “Xiaomi” va butun ekotizimga zarar yetkazishi mumkin. Shunday qilib, deyarli har bir kishi oddiy ekotizimga qo‘shilishi mumkin bo‘lsa-da, “Xiaomi” startaplarni yollash va ularning manfaatlari kompaniya manfaatlariga mos kelishini ta’minlashga jiddiyroq yondashishga majbur.
Ushbu aralash modelni amalga oshirish uchun nima qilish kerak? Xiaomi modeli, albatta, hamma uchun birday mos emas.
1. Struktura: innovatsiya va ishonchni rag‘batlantiradigan sarmoya kiriting
Innovatsiyalarni yo‘q qilmaslik uchun “Apple” va “Google” kabi platformalar ekotizimlari odatda platforma hamkorlarining kapitaliga sarmoya kiritishdan bosh tortadi. “Xiaomi” o‘z sheriklarining biznesida ancha faolroq ishtirok etmoqda va muvofiqlashtirishni ta’minlash uchun ular kapitaldagi ulushga muhtoj. Ammo kompaniya hamkorlarning ishonchini saqlab qolish, ularni innovatsiyalarga undash va o‘z faoliyatini o‘zining asosiy biznesiga moslashtirish uchun bir qator CVC ilg‘or amaliyotlarini ham joriy qildi. Birinchidan, an’anaviy CVC investorlari singari, “Xiaomi” odatda kompaniyaning atigi 20-30 fozini sotib oladi: bu moslashishni ta’minlash uchun yetarli, ammo ta’sischilar demotivatsiya qiladigan darajada ko‘p emas. Bundan tashqari, kompaniya vakili odatda startap kengashida o‘tiradi, bu resurslar va kommunikatsiyalar almashinuvini osonlashtiradi, ammo “Xiaomi” ular to‘liq nazoratni qo‘lga kiritadigan vaziyatlardan qochishga harakat qiladi.
Bundan tashqari, o‘z hamkorlariga ishonch va qo‘llab-quvvatlashni kuchaytirish uchun “Xiaomi” odatda har bir sohada bir vaqtning o‘zida faqat bitta startapni qo‘llab-quvvatlaydi. Ushbu startap “Xiaomi” qo‘llab-quvvatlashiga to‘liq va eksklyuziv kirish huquqiga ega bo‘ladi — xususiy bilimlar, kontaktlar, texnologik va tashkiliy kuch. Shuningdek, “Xiaomi”da an’anaviy ekotizimlarda tez-tez sodir bo‘ladiganidek startapni raqobatchi bilan to‘qnashtirishga qaror qilishidan xavotirlanishga hojat yo‘q. Bundan tashqari, “Xiaomi” rahbarlari startaplarning boshqaruv guruhlari bilan shaxsiy munosabatlar o‘rnatishga va ularni o‘z innovatsiyalarini o‘g‘irlamasliklariga ishontirishga intiladi (“Amazon” va ularning Alexa fondi va boshqa platforma investorlari qilgani kabi).
2. Jarayon: Tashkilotda ekotizim tafakkurini singdirish
An’anaviy ekotizim yoki CVC firmasi hamkorlar yoki investitsiyalarni qo'llab-quvvatlashga bag‘ishlangan maxsus bo‘linmaga ega bo‘lishi mumkin, ammo “Xiaomi”da ekotizim idealogiyasi ham asosiy biznesda, ham barcha startaplarda o'rnatilgan. “Xiaomi” kompaniyasining ekotizimlar bo‘yicha direktori Lyu De kompaniya asoschilaridan biri bo‘lib, bosh direktor bilan birga ishlaydi. Uning jamoasi asosiy qarorlar uchun mas’uldir: kompaniya ishlab chiqaradigan mahsulot toifalarini aniqlashdan tortib, individual startaplarni tanlash va hatto ularning har biri uchun maxsus qo‘llab-quvvatlash choralari. U “Xiaomi” uchun strategik mos keladigan tendentsiyalarni va startaplarni aniqlashga va ular ekotizimga kirishi bilan ularni qo‘llab-quvvatlashga bag‘ishlangan.
3. Masshtab: maqsadli ekotizimni kengaytirish rejasini tuzing
Har bir platforma o‘z yo‘nalishini va ko‘proq hamkorlarni jalb qilishni rejalashtirishi aniq. “Xiaomi” o‘z muvaffaqiyati uchun ekotizimni qachon va qanday kengaytirishni aniq tushunish qobiliyatiga muvofiq bo‘lgan brend. Hech kimning cheksiz resurslari yo‘q va aralash ekotizim / CVC yondashuvi samarali yuritish uchun ko‘plab boshqaruv ishlarini talab qiladi. Shu sababli, “Xiaomi” mahsulot toifalari portfelini kengaytirish uchun masshtabli, bosqichma-bosqich yondashuvga muhtoj.
Top-menejerlardan biri buni quyidagicha tushuntiradi: “Biz ekotizimni kengaytirish va kengaytirish yo‘llarini rejalashtirishda juda ehtiyotkormiz. O‘sish uchun biz yangi mahsulot toifalariga kirishimiz va sarmoya kiritishimiz kerak, lekin agar biz juda ko‘p toifalarga sarmoya kiritsak, resurslarimiz tugaydi. Shuning uchun biz ko‘pincha bizning biznes modelimizga mos kelmaydigan jozibali ko‘rinadigan imkoniyatlardan voz kechishga majburmiz”.
Xiaomi o‘zining asosiy biznesi (smartfonlar) bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgan bozorlardan boshladi: poverbanklar, quloqchinlar, aqlli soatlar, fitnes-trekerlar va boshqalar. Qo‘shimcha mahsulotlarning birinchi darajasini o‘zlashtirgan kompaniya maishiy elektronika va maishiy sanoatning boshqa IoT mahsulotlarini integratsiyalashni boshladi. Ukunalar: skuterlar, guruch pishirgichlar, havo tozalagichlar va robot changyutgichlar. Faqatgina so‘ggi yillarda “Xiaomi” o‘zining asl biznesi bilan bilvosita bog‘liq bo‘lgan maishiy mahsulotlar sohasida kengayishda davom etdi: ryukzaklar, poyabzallar yoki uy-ro‘zg‘or buyumlari.
Albatta, Xiaomi bunday aralash biznes modeli bilan tajriba o‘tkazayotgan yagona platforma emas. Misol uchun, “Amazon” Alexa platformasi asosidagi innovatsion ovoz va AI startaplariga sarmoya kiritadigan Alexa fondi bilan xuddi shunday strategiyani amalga oshirmoqda. Bundan tashqari, “Huawei”, “Oppo” va “Vivo” kabi Xitoyning boshqa korporatsiyalari “Xiaomi” yondashuviga o‘xshash strategiyalarni amalga oshirmoqda, bunga javoban kompaniya o‘z navbatida keyingi qadamni qo‘yishi muqarrar.
Ekotizim direktori Lyu De shunday tushuntiradi: “Biz ekotizimimizni qurar ekanmiz, dunyo doimo o‘zgarib borayotganini tushunishimiz kerak. Mijozlarning didi o‘zgargani uchun bizga juda foydali bo‘lib tuyulgan imkoniyatlar tez orada amalga oshmay qolishi mumkin. Tez o‘zgarishlar davrida esa strategiyamizni moslashtirishimiz kerak”.
Darhaqiqat, Xiaomi o‘z strategiyasini o‘zgartirishni boshladi, torroq bozor bo‘shliqlari bilan tajriba o‘tkazdi va yirik kompaniyalar bilan hamkorlik qildi. Ehtimol, kompaniya investitsiya falsafasining elementlarini qayta ko‘rib chiqadi hamda CVC va ekotizim yondashuvi o‘rtasidagi muvozanatni o‘zgartiradi. Hozircha aralash ekotizim va CVC modeli “Xiaomi”dan foyda ko‘rmoqda, ammo “Xiaomi” va boshqa yetakchi platformalar noaniq kelajakka qanday moslashishini vaqt ko‘rsatadi.
Marketing o‘zbek tilida — @marketingbolimi
Pekinda joylashgan “Xiaomi Electronics” korporatsiyasi o‘rganib chiqilgan va sohaning boshqa yetakchilari bo‘yicha ikkinchi darajali tadqiqotlar o‘tkazilgan edi. Taqdiqot platformaning yaratilishi bo‘yicha uchta strategiyani aniqlash imkonini berdi: korporativ venchur kapitali (CVC), ekotizimlar va CVC elementlarini birlashtirgan yangi gibrid yondashuv.
C.V.C.
Кengayishning eng an’anaviy yondashuvi CVC yondashuvidir. CVC yo‘nalishida to‘g‘ridan-to‘g‘ri strategik yoki moliyaviy jihatdan o‘zini oqlashi kutilayotgan startaplarga sarmoya kiritadi. Misol uchun, Intel’ning venchur bo‘limi “Intel Capital” mahsulot va xizmatlari kompaniyaning asosiy faoliyatini to‘ldiradigan va kompyuter chiplariga bo‘lgan talabni oshiradigan startaplarga sarmoya kiritadi. Bunday strategik investitsiyalar bo‘lsa, investitsiya kompaniyasi ko‘pincha asosiy biznesining yanada sezilarli o‘sishi foydasiga startaplarning o‘zidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri moliyaviy daromaddan voz kechadi.
Boshqa kompaniyalar asosan CVC yo‘nalishiga moliyaviy yondashishga qiziqishadi, ular strategiyaga unchalik qiziqmaydi: birinchi navbatda, ular o‘z sarmoyalari moliyaviy jihatdan o‘zini oqlashini ta’minlashga intilishadi. Misol uchun, tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, “Oracle” kompaniyasi mustaqil venchur fondidan ko‘ra ko‘proq foyda keltirishi mumkin bo‘lgan startaplarga sarmoya kiritadi va shuning uchun katta daromadni kutadi.
Ekotizimlar
Ekotizim yo‘nalishi CVC’dan farqliroq, strategiyasi yirik kompaniya, qoida tariqasida, hamkorlik qilayotgan startaplardan kapital olmaydi. Buning o‘rniga, u o‘zining arxitekturasi, platformasi yoki asosiy resurslar to‘plami asosida mahsulotlarni quradigan va joylashtiradigan kichikroq, qo‘shimcha kompaniyalar tarmog‘ini yaratish uchun o‘z resurslari va texnologiyasidan foydalanadi.
Bunday ekotizimning eng yaxshi namunasi — “Apple” va uning “App Store” do‘koni. Ekotizim rahbari “Apple” ishlab chiquvchilarga ilovalarni yaratish va sotish uchun vositalarni taqdim etadi, biroq ishlab chiqaruvchi firmalar kompaniyaga tegishli emas va to‘liq operatsion mustaqillikni saqlab qoladi. Ekotizim ichida ushbu ishlab chiquvchilar o‘zlari va platforma uchun qiymat yaratishda avtonomiyani saqlab qolishadi. Ularni bunga investitsiyadan kelib chiqadigan majburiyatlar emas, balki bozor rag‘batlantiradi.
Xiaomi aralash modeli
Ko‘pgina zamonaviy platforma kompaniyalari ushbu ikki toifadan biriga kiradi. Ammo “Xiaomi” kabi yangi kompaniyalarning muvaffaqiyati uchunchi yo‘l borligini ham ko‘rsatadi. “Xiaomi” atigi 11 yil oldin tashkil etilgan va dastlab smartfonlar ishlab chiqargan, hozirda uning mobil platformasi butun dunyo bo‘ylab 300 milliondan ortiq IoT qurilmalarini qo‘llab-quvvatlaydi. Ular orasida 400 ta hamkor kompaniyalarning 2 ming xil qurilmalari bor. “Xiaomi” kompaniyasining top-menejerlari va ularning hamkorlari bilan platforma nima uchun tez o‘sganini tushunish uchun bir qator intervyular o‘tkazilgan va Xiaomi biznes modeli CVC va ekotizim strategiyalari elementlarini birlashtirgani aniqlangan.
Bir tomondan, “Xiaomi” oʻzini ekotizim sifatida koʻrsatishga ulgurgan, shunga muvofiq harakat qilishga intilgan: kompaniya oʻz platformasiga qoʻshilgan va oʻzining asosiy biznesini (smartfonlar ishlab chiqarish) qoʻshimcha mahsulot va xizmatlari bilan qoʻllab-quvvatlovchi bir necha yuzlab apparat va dasturiy taʼminot ishlab chiqaruvchilari bilan hamkorlik qiladi. Biroq, shu bilan birga, “Xiaomi” ham CVC biznesi ekani aniq: kompaniya o‘z sheriklariga sarmoya kiritadi, ularga minoritar ulush evaziga keng resurslardan (kapital, dizaynerlar, marketologlar, ta’minot zanjiri va boshqalar) foydalanish hamda mahsulotlarni ishlab chiqish, brendlash va sotishda ishtirok etish huquqi kabi imkoniyatlarni beradi.
Bu klassik ekotizim emas...
Ushbu aralash yondashuv shuni anglatadiki, “Xiaomi” ham CVC, ham ekotizimlarning ishlanmalaridan foydalanadi, ammo uning strategiyasi ikkala modeldan sof shaklda sezilarli darajada farq qiladi. Birinchidan, an’anaviy ekotizimlardan farqli o‘laroq, “Xiaomi” o‘z hamkorlarini faol va bevosita qo‘llab-quvvatlaydi. “Apple” yoki “Google” kabi kompaniyalar operatsion tizimlarni ishlab chiqadi va juda oddiy instrumentlardan foydalanadi, o‘z o‘rnida bu dasturchilarga o‘zlari yaratish va ilovalarni chiqarishga ruxsat beradi. Ammo “Xiaomi” o‘z portfelida yagona brending va umumiy sifat standartlarini o‘rnatmoqda.
Xiaomi top-menejerlaridan biri bu tizimni shunday tushuntirdi: “Startaplar bizning ekotizimimizda rivojlanayotgan barcha narsalar, xoh u onlayn yoki jismoniy do‘konlarda sotiladimi, umumiy dizayn uslubiga ega. Biz jahon darajasidagi sanoat dizaynerlari jamoasini yig‘dik. Ular bizning startaplarimiz bilan ishlaydi va ularga ‘Xiaomi’ imiji va standartlariga mos mahsulotlar yaratishda yordam beradi”.
Ushbu yondashuv mahsulotning bir-birini to‘ldirishini maksimal darajada oshiradi, bu butun ekotizimga foyda keltiradi, lekin ayni paytda “Xiaomi”ning asosiy brendi uchun katta xavf tug‘diradi. Hamkor kompaniyalar “Xiaomi” bilan chambarchas bog‘langan va buni hamma biladi, shuning uchun ularda mavjud bo‘lgan har qanday muammo (past mahsulot sifati, janjal va h.k.) “Xiaomi” va butun ekotizimga zarar yetkazishi mumkin. Shunday qilib, deyarli har bir kishi oddiy ekotizimga qo‘shilishi mumkin bo‘lsa-da, “Xiaomi” startaplarni yollash va ularning manfaatlari kompaniya manfaatlariga mos kelishini ta’minlashga jiddiyroq yondashishga majbur.
Ushbu aralash modelni amalga oshirish uchun nima qilish kerak? Xiaomi modeli, albatta, hamma uchun birday mos emas.
1. Struktura: innovatsiya va ishonchni rag‘batlantiradigan sarmoya kiriting
Innovatsiyalarni yo‘q qilmaslik uchun “Apple” va “Google” kabi platformalar ekotizimlari odatda platforma hamkorlarining kapitaliga sarmoya kiritishdan bosh tortadi. “Xiaomi” o‘z sheriklarining biznesida ancha faolroq ishtirok etmoqda va muvofiqlashtirishni ta’minlash uchun ular kapitaldagi ulushga muhtoj. Ammo kompaniya hamkorlarning ishonchini saqlab qolish, ularni innovatsiyalarga undash va o‘z faoliyatini o‘zining asosiy biznesiga moslashtirish uchun bir qator CVC ilg‘or amaliyotlarini ham joriy qildi. Birinchidan, an’anaviy CVC investorlari singari, “Xiaomi” odatda kompaniyaning atigi 20-30 fozini sotib oladi: bu moslashishni ta’minlash uchun yetarli, ammo ta’sischilar demotivatsiya qiladigan darajada ko‘p emas. Bundan tashqari, kompaniya vakili odatda startap kengashida o‘tiradi, bu resurslar va kommunikatsiyalar almashinuvini osonlashtiradi, ammo “Xiaomi” ular to‘liq nazoratni qo‘lga kiritadigan vaziyatlardan qochishga harakat qiladi.
Bundan tashqari, o‘z hamkorlariga ishonch va qo‘llab-quvvatlashni kuchaytirish uchun “Xiaomi” odatda har bir sohada bir vaqtning o‘zida faqat bitta startapni qo‘llab-quvvatlaydi. Ushbu startap “Xiaomi” qo‘llab-quvvatlashiga to‘liq va eksklyuziv kirish huquqiga ega bo‘ladi — xususiy bilimlar, kontaktlar, texnologik va tashkiliy kuch. Shuningdek, “Xiaomi”da an’anaviy ekotizimlarda tez-tez sodir bo‘ladiganidek startapni raqobatchi bilan to‘qnashtirishga qaror qilishidan xavotirlanishga hojat yo‘q. Bundan tashqari, “Xiaomi” rahbarlari startaplarning boshqaruv guruhlari bilan shaxsiy munosabatlar o‘rnatishga va ularni o‘z innovatsiyalarini o‘g‘irlamasliklariga ishontirishga intiladi (“Amazon” va ularning Alexa fondi va boshqa platforma investorlari qilgani kabi).
2. Jarayon: Tashkilotda ekotizim tafakkurini singdirish
An’anaviy ekotizim yoki CVC firmasi hamkorlar yoki investitsiyalarni qo'llab-quvvatlashga bag‘ishlangan maxsus bo‘linmaga ega bo‘lishi mumkin, ammo “Xiaomi”da ekotizim idealogiyasi ham asosiy biznesda, ham barcha startaplarda o'rnatilgan. “Xiaomi” kompaniyasining ekotizimlar bo‘yicha direktori Lyu De kompaniya asoschilaridan biri bo‘lib, bosh direktor bilan birga ishlaydi. Uning jamoasi asosiy qarorlar uchun mas’uldir: kompaniya ishlab chiqaradigan mahsulot toifalarini aniqlashdan tortib, individual startaplarni tanlash va hatto ularning har biri uchun maxsus qo‘llab-quvvatlash choralari. U “Xiaomi” uchun strategik mos keladigan tendentsiyalarni va startaplarni aniqlashga va ular ekotizimga kirishi bilan ularni qo‘llab-quvvatlashga bag‘ishlangan.
3. Masshtab: maqsadli ekotizimni kengaytirish rejasini tuzing
Har bir platforma o‘z yo‘nalishini va ko‘proq hamkorlarni jalb qilishni rejalashtirishi aniq. “Xiaomi” o‘z muvaffaqiyati uchun ekotizimni qachon va qanday kengaytirishni aniq tushunish qobiliyatiga muvofiq bo‘lgan brend. Hech kimning cheksiz resurslari yo‘q va aralash ekotizim / CVC yondashuvi samarali yuritish uchun ko‘plab boshqaruv ishlarini talab qiladi. Shu sababli, “Xiaomi” mahsulot toifalari portfelini kengaytirish uchun masshtabli, bosqichma-bosqich yondashuvga muhtoj.
Top-menejerlardan biri buni quyidagicha tushuntiradi: “Biz ekotizimni kengaytirish va kengaytirish yo‘llarini rejalashtirishda juda ehtiyotkormiz. O‘sish uchun biz yangi mahsulot toifalariga kirishimiz va sarmoya kiritishimiz kerak, lekin agar biz juda ko‘p toifalarga sarmoya kiritsak, resurslarimiz tugaydi. Shuning uchun biz ko‘pincha bizning biznes modelimizga mos kelmaydigan jozibali ko‘rinadigan imkoniyatlardan voz kechishga majburmiz”.
Xiaomi o‘zining asosiy biznesi (smartfonlar) bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgan bozorlardan boshladi: poverbanklar, quloqchinlar, aqlli soatlar, fitnes-trekerlar va boshqalar. Qo‘shimcha mahsulotlarning birinchi darajasini o‘zlashtirgan kompaniya maishiy elektronika va maishiy sanoatning boshqa IoT mahsulotlarini integratsiyalashni boshladi. Ukunalar: skuterlar, guruch pishirgichlar, havo tozalagichlar va robot changyutgichlar. Faqatgina so‘ggi yillarda “Xiaomi” o‘zining asl biznesi bilan bilvosita bog‘liq bo‘lgan maishiy mahsulotlar sohasida kengayishda davom etdi: ryukzaklar, poyabzallar yoki uy-ro‘zg‘or buyumlari.
Albatta, Xiaomi bunday aralash biznes modeli bilan tajriba o‘tkazayotgan yagona platforma emas. Misol uchun, “Amazon” Alexa platformasi asosidagi innovatsion ovoz va AI startaplariga sarmoya kiritadigan Alexa fondi bilan xuddi shunday strategiyani amalga oshirmoqda. Bundan tashqari, “Huawei”, “Oppo” va “Vivo” kabi Xitoyning boshqa korporatsiyalari “Xiaomi” yondashuviga o‘xshash strategiyalarni amalga oshirmoqda, bunga javoban kompaniya o‘z navbatida keyingi qadamni qo‘yishi muqarrar.
Ekotizim direktori Lyu De shunday tushuntiradi: “Biz ekotizimimizni qurar ekanmiz, dunyo doimo o‘zgarib borayotganini tushunishimiz kerak. Mijozlarning didi o‘zgargani uchun bizga juda foydali bo‘lib tuyulgan imkoniyatlar tez orada amalga oshmay qolishi mumkin. Tez o‘zgarishlar davrida esa strategiyamizni moslashtirishimiz kerak”.
Darhaqiqat, Xiaomi o‘z strategiyasini o‘zgartirishni boshladi, torroq bozor bo‘shliqlari bilan tajriba o‘tkazdi va yirik kompaniyalar bilan hamkorlik qildi. Ehtimol, kompaniya investitsiya falsafasining elementlarini qayta ko‘rib chiqadi hamda CVC va ekotizim yondashuvi o‘rtasidagi muvozanatni o‘zgartiradi. Hozircha aralash ekotizim va CVC modeli “Xiaomi”dan foyda ko‘rmoqda, ammo “Xiaomi” va boshqa yetakchi platformalar noaniq kelajakka qanday moslashishini vaqt ko‘rsatadi.
Marketing o‘zbek tilida — @marketingbolimi