O‘zbek tilining marketingdagi ijodiy kuchini ishga solish
Bugungi kunda marketingni ona tilida olib borish auditoriya bilan samarali muloqot qilishda muhim rol o‘ynaydi. 27-iyul, shanba kuni Marketing Klubi tadbirida o‘z fikrlarimni bo‘lishish imkoniyatiga ega bo‘ldim.
O‘zbek tili va uning tarixiy merosi
Dastlab o‘zbek maqollarining boyligi haqida gaplashishni rejalashtirgan edim, lekin tayyorgarlik jarayonida nuqtai nazarim o‘zgarishni boshladi. Maqollarga kirishishdan oldin, marketingda o‘zbek tilini qanday ishlatishni o‘rganishimiz muhimroq ekanligini tushundim.
Marketing nisbatan yangi soha bo‘lib, unda ishlayotgan ko‘plab mutaxassislar chet ellik mehmonlar yoki o‘zbek tilini bilmaydigan vatandoshlarimizdir. Shu sababli, reklamalarda ishlatiladigan iboralar ko‘pincha bevosita tarjima qilingan bo‘lib, odamlar ularning ma'nosini tushunishda qiynaladilar. Bundan tashqari, ona tili bo‘lgan o‘zbeklar ham tilimizni to‘liq o‘rganmagan.
Xulosa qilib aytganda, ona tilimizning ijodiy jihatlarini o‘zimiz uchun kashf qilishimiz va ularni hamkasblarimiz bilan bo‘lishishimiz kerak. Shu tarzda, hamma o‘zbeklar uchun tilimiz boshqa tillarga qaraganda yanada ijodiy ekanligini tushunib yetadi.
Kopirayter Navoiy
O‘zbek tili, aslida, ijodiy til. Nima uchun? Chunki uning asoschilaridan biri Alisher Navoiy tarixdagi eng buyuk kopirayterlardan biri bo‘lgan. Rostdan ham.
Alisher Navoiy o‘zbek (turkiy) tilining boyligi va ifodaviyligini namoyish etdi. Shakespeare, Pushkin va Servantes kabi zamondoshlariga qaraganda, lug‘at boyligi cheklangan bo‘lsa-da, Navoiy umr davomida ulardan ko‘proq so‘z ishlatga
Tilimiz yaratuvchisi ijodkor bo‘lgan
O‘zbek tili, boyligi va moslashuvchanligi sababli, murakkab g‘oyalar va hissiyotlarni samarali ifoda eta oladi. Masalan, Alisher Navoiy nafaqat she'riy asarlar yozgan, balki eskalator va gologrammalar kabi kelajak texnologiyalarini ham birinchi bo‘lib tasvirlagan.
Navoiyning eskalator va gologrammasi
"Sabb’ai Sayyor" dostonida podshoh Zayd yosh yigit uchun taxt yasashni buyuradi. Taxt baland joyga qo‘yilgan bo‘lib, unga olib boruvchi zinapoyalar o‘sha davr uchun juda g‘ayrioddiy edi. Doston bo‘yicha, podshoh birinchi qadamni qo‘yganda, zinapoyalar o‘z-o‘zidan uni taxtga olib chiqardi.
"Farhod va Shirin" dostonida to‘rt yuzdan ortiq olim tomonidan topilgan qurilma tasvirlangan bo‘lib, bu qurilma istalgan vaqtda istalgan odamni ko‘rsata olardi.
O‘zbek tilidagi muvaffaqiyatli marketing kampaniyalari misollari
Ma’ruzada o‘zbek tilida yaratilgan ijodiy ishlardan bir necha misollar keltirdim. Ulardan biri Texnomart kompaniyasining konditsioner reklamasidir. To‘g‘ridan-to‘g‘ri konditsionerni reklama qilish o‘rniga, ular "Issiq sovuq qilamiz" degan iborani ishlatishgan, bu esa "biz sehr-jodu qilamiz" degan ma’noni anglatadi. So‘zma-so‘z tarjimasi esa - "biz sovuq va issiq qilamiz". Bu salbiy ma'noni anglatadi, lekin biz buni konditsioner reklamasi sifatida o‘zgartirdik.
Yana bir misol - Humans kompaniyasining so‘nggi "Bemalol" kampaniyasi. Oddiy, talaffuz qilish oson bo‘lgan so‘zni jinglga aylantirib, ular kompaniya mahsulotini samarali ravishda ta’kidlab o‘tishdi. Natijada, bu qisqa jingl odamlar orasida mashhur bo‘ldi.
Papa John's brendi ham O‘zbekistonda "Papa’ning qo‘li shirin" kabi mahalliy iboralarni ishlatib marketing qilgan. Odatda, yangi shior yaratish chet tilidan matnni tarjima qilishdan ko‘ra osonroq. Shuning uchun, mahoratli tarjimalarni ko‘rib xursand bo‘laman.
Amalda yaxshiroq
Marketing kampaniyalaringizda o‘zbek tilidan ko‘proq foydalaning. Xalqimiz, madaniyatimiz, maqollarimiz, tariximiz va odatiy iboralarimizni o‘rganing. Shuningdek, agar salbiy iboralarni mahorat bilan o‘zgartira olsangiz, ishingizga yanada o‘ziga xoslik qo‘shishingiz mumkin.
Yana bir misol sifatida so‘nggi ishlardan biri "Onasini emasin" (Ona sutini emsin) - bu so'kinish emas, balki shifokorlarning tavsiyasi.
Ko‘rib turibmizki, o‘zbek tili boy va ko‘p qirrali bo‘lib, uning ijodiy salohiyati noyob va esda qolarli marketing xabarlarini yaratishda foydalanish mumkin. Ona tilimizni saqlash, tiklash va rivojlantirishga hissa qo‘shing.
Otabek Sharapov - O‘zbekiston Marketing Assotsiatsiyasi qoshidagi Milliy Marketing Qo‘mitasi Raisi. Shuningdek, u "605 Agency" ning hammuassisi va rahbari hamda “Marketing Bo‘limi” kanalining asoschisi.
Bugungi kunda marketingni ona tilida olib borish auditoriya bilan samarali muloqot qilishda muhim rol o‘ynaydi. 27-iyul, shanba kuni Marketing Klubi tadbirida o‘z fikrlarimni bo‘lishish imkoniyatiga ega bo‘ldim.
O‘zbek tili va uning tarixiy merosi
Dastlab o‘zbek maqollarining boyligi haqida gaplashishni rejalashtirgan edim, lekin tayyorgarlik jarayonida nuqtai nazarim o‘zgarishni boshladi. Maqollarga kirishishdan oldin, marketingda o‘zbek tilini qanday ishlatishni o‘rganishimiz muhimroq ekanligini tushundim.
Marketing nisbatan yangi soha bo‘lib, unda ishlayotgan ko‘plab mutaxassislar chet ellik mehmonlar yoki o‘zbek tilini bilmaydigan vatandoshlarimizdir. Shu sababli, reklamalarda ishlatiladigan iboralar ko‘pincha bevosita tarjima qilingan bo‘lib, odamlar ularning ma'nosini tushunishda qiynaladilar. Bundan tashqari, ona tili bo‘lgan o‘zbeklar ham tilimizni to‘liq o‘rganmagan.
Xulosa qilib aytganda, ona tilimizning ijodiy jihatlarini o‘zimiz uchun kashf qilishimiz va ularni hamkasblarimiz bilan bo‘lishishimiz kerak. Shu tarzda, hamma o‘zbeklar uchun tilimiz boshqa tillarga qaraganda yanada ijodiy ekanligini tushunib yetadi.
Kopirayter Navoiy
O‘zbek tili, aslida, ijodiy til. Nima uchun? Chunki uning asoschilaridan biri Alisher Navoiy tarixdagi eng buyuk kopirayterlardan biri bo‘lgan. Rostdan ham.
Alisher Navoiy o‘zbek (turkiy) tilining boyligi va ifodaviyligini namoyish etdi. Shakespeare, Pushkin va Servantes kabi zamondoshlariga qaraganda, lug‘at boyligi cheklangan bo‘lsa-da, Navoiy umr davomida ulardan ko‘proq so‘z ishlatga
Tilimiz yaratuvchisi ijodkor bo‘lgan
O‘zbek tili, boyligi va moslashuvchanligi sababli, murakkab g‘oyalar va hissiyotlarni samarali ifoda eta oladi. Masalan, Alisher Navoiy nafaqat she'riy asarlar yozgan, balki eskalator va gologrammalar kabi kelajak texnologiyalarini ham birinchi bo‘lib tasvirlagan.
Navoiyning eskalator va gologrammasi
"Sabb’ai Sayyor" dostonida podshoh Zayd yosh yigit uchun taxt yasashni buyuradi. Taxt baland joyga qo‘yilgan bo‘lib, unga olib boruvchi zinapoyalar o‘sha davr uchun juda g‘ayrioddiy edi. Doston bo‘yicha, podshoh birinchi qadamni qo‘yganda, zinapoyalar o‘z-o‘zidan uni taxtga olib chiqardi.
"Farhod va Shirin" dostonida to‘rt yuzdan ortiq olim tomonidan topilgan qurilma tasvirlangan bo‘lib, bu qurilma istalgan vaqtda istalgan odamni ko‘rsata olardi.
O‘zbek tilidagi muvaffaqiyatli marketing kampaniyalari misollari
Ma’ruzada o‘zbek tilida yaratilgan ijodiy ishlardan bir necha misollar keltirdim. Ulardan biri Texnomart kompaniyasining konditsioner reklamasidir. To‘g‘ridan-to‘g‘ri konditsionerni reklama qilish o‘rniga, ular "Issiq sovuq qilamiz" degan iborani ishlatishgan, bu esa "biz sehr-jodu qilamiz" degan ma’noni anglatadi. So‘zma-so‘z tarjimasi esa - "biz sovuq va issiq qilamiz". Bu salbiy ma'noni anglatadi, lekin biz buni konditsioner reklamasi sifatida o‘zgartirdik.
Yana bir misol - Humans kompaniyasining so‘nggi "Bemalol" kampaniyasi. Oddiy, talaffuz qilish oson bo‘lgan so‘zni jinglga aylantirib, ular kompaniya mahsulotini samarali ravishda ta’kidlab o‘tishdi. Natijada, bu qisqa jingl odamlar orasida mashhur bo‘ldi.
Papa John's brendi ham O‘zbekistonda "Papa’ning qo‘li shirin" kabi mahalliy iboralarni ishlatib marketing qilgan. Odatda, yangi shior yaratish chet tilidan matnni tarjima qilishdan ko‘ra osonroq. Shuning uchun, mahoratli tarjimalarni ko‘rib xursand bo‘laman.
Amalda yaxshiroq
Marketing kampaniyalaringizda o‘zbek tilidan ko‘proq foydalaning. Xalqimiz, madaniyatimiz, maqollarimiz, tariximiz va odatiy iboralarimizni o‘rganing. Shuningdek, agar salbiy iboralarni mahorat bilan o‘zgartira olsangiz, ishingizga yanada o‘ziga xoslik qo‘shishingiz mumkin.
Yana bir misol sifatida so‘nggi ishlardan biri "Onasini emasin" (Ona sutini emsin) - bu so'kinish emas, balki shifokorlarning tavsiyasi.
Ko‘rib turibmizki, o‘zbek tili boy va ko‘p qirrali bo‘lib, uning ijodiy salohiyati noyob va esda qolarli marketing xabarlarini yaratishda foydalanish mumkin. Ona tilimizni saqlash, tiklash va rivojlantirishga hissa qo‘shing.
Otabek Sharapov - O‘zbekiston Marketing Assotsiatsiyasi qoshidagi Milliy Marketing Qo‘mitasi Raisi. Shuningdek, u "605 Agency" ning hammuassisi va rahbari hamda “Marketing Bo‘limi” kanalining asoschisi.